GIKS-Lezingen

 

Elk academiejaar organiseert het GIKS een lezingenreeks rond een bepaald thema. Het programma bestaat steeds uit vier lezingen, in principe gelijk verdeeld over de twee semesters. Voor het academiejaar 2019-2020 staat het thema 'Propaganda en Ideologie: Waarheid - Onwaarheid?' centraal. De GIKS-lezingen zijn gericht op een breed publiek, en specifiek opgevat om de grenzen van de verschillende Klassieke disciplines te overstijgen. Aansluitend volgt er steeds een kleine receptie. 

 

Aan de hand van dit thema willen we dit jaar in onze lezingenreeks reflecteren over vragen zoals "Wat is waar?", "Wat is een leugen?" en "Wat is verzinnebeeld of ingebeeld?" Het zijn vragen waar elke machtsinstelling - en ook elke mens - mee worstelt. Is de wereld zoals ik die ervaar écht? Is ze echt zoals ik ze ervaar? Kan ik de boodschap van die ander vertrouwen? Het zijn vragen zonder antwoord, die echter wel tot vaste overtuigingen leiden. Overtuigingen zijn dan ook nooit echt neutraal of rationeel. We nemen zaken aan als waar en écht omdat anderen met wie we ons verbonden voelen ons dit zeggen. We verwerpen iets als een leugen enkel en alleen omdat het verkondigd of geloofd wordt door wie we niet aanvaarden. Dit was niet anders in de oudheid. Een goed redenaar verstaat de kunst anderen te overtuigen van zijn waarheid, maar doet dat deels door bestaande overtuigingen te versterken, en deels door zijn toehoorders emotioneel aan zich te verbinden. Waarheden zijn dan ook fragiele constructies, vaak gebouwd op feiten die we maar half begrijpen. Vergelijk het met geld dat we zonder vragen ter betaling aanvaarden, tot het 'vals' blijkt te zijn; of eerder nog met de goden, wiens goedheid we niet in vraag stellen tot we getroffen worden door rampspoed. Uit schrik dat het antwoord erger is dan de vraag (Tantaene animis caelistibus irae? Eli, Eli, lama sabachthani? ) schuiven we de schuld in de schoenen van hen die de goden verloochenen of beledigen. Een samenleving wordt niet gekenmerkt door hoe ze naar waarheid zoekt, maar hoe ze onzekerheden en twijfels verpakt in waarheden.

 

28.10.2019

GIKS-Lezing door Janric Van Rookhuijzen (Universiteit Leiden): Het Oudere Parthenon op de Acropolis als een "narratief van antagonisme"

13u Leslokaal 1.2 (Plateau-Rozier)

Hoog boven de stad Athene sieren zesentwintig onafgemaakte, marmeren zuilentrommels de noordwand van de vestingmuur van de Acropolis. Men veronderstelt dat deze ooit toebehoorden aan een nooit voltooide tempel van Athena die op de citadel stond, op de plek waar het huidige Parthenon nu staat: het zogenaamde 'Oudere Parthenon'. Deze tempel zou zijn vernietigd door de Perzen onder leiding van Xerxes in 480 v.Chr. Vervolgens zouden de Atheners de zuilentrommels in de muur hebben geplaatst als gedenkteken van de Perzische heiligschennis. In deze lezing bespreek ik de huidige theorie van het Oudere Parthenon. Ik laat zien dat de tempel mogelijk niet heeft bestaan, maar — zonder goed bewijs — is uitgevonden door archeologen vanaf de negentiende eeuw. Dit roept vervolgens de vraag op: waarom geloven archeologen tot vandaag de dag in het bestaan van deze tempel? De tempel illustreert een veelvoorkomend fenomeen op de Acropolis, de zogenaamde "narratieven van antagonisme”: verhalen over de verwoesting en ontheiliging van vijanden (zoals Perzen en Turken), verankerd in de monumenten zelf. Alleen door de theorie van het Oudere Parthenon te accepteren kan de muur met de zuilentrommels als een herinneringsmonument voor de Perzische verwoesting worden gezien. Zij bevestigt daarmee de nationale Griekse (en Westerse) identiteit, gestoeld op de Griekse overwinning op oosterse "barbaren”.

 

18.11.2019

GIKS-Lezing door Prof. dr. Helmut Heit (Leiter des Kollegs Friedrich Nietzsche, Klassik Stiftung Weimar): Nietzsche and the Greek Sophists as Predecessors of Post-Truth?

17u Lokaal 100.017 (Blandijnberg)

In light of recent political events Nietzsche was (again) charged as proponent of unscrupulous power-politics and as predecessor of “post-truth.” A passage from his late notes is notoriously quoted to denounce him as gurehead of relativism, truth-denial and post-factual attitudes: “facts are precisely what there is not, only interpretations.” By means of an analysis of this passage and its 19th century contexts, the paper reconstructs Nietzsche’s criticism of absolute truth. He problematizes notions of truth on the basis of epistemological, physiological, historical, and sociological considerations, arguing in favour of self-režexive, pluralistic, and modest epistemic attitudes, which are occasionally associated with relativism. Unlike certain cliché-versions of relativism Nietzsche denies that every “perspective” is equally valid, and develops and employs a variety of interpretational and argumentative standards. ese standards are not absolute, but allow human evaluations of knowledge-claims. e proposed alternative between “truth” or “posttruth” construes a false opposition and underestimates the need for informed valuejudgments in politics and culture. This lecture will focus on the legacy or supposed legacy of the Greek Sophists and their influence on the philosophy of Nietzsche.

 

04.02.2020

GIKS-lezing door Bronwen Neil (Macquarie University): Forging the Faith: Pseudo-Epistolography in Christian Late Antiquity 

Forgery was a respected practice in Late Antiquity, especially within the circles of Christian bishops. Attributing a work to a known authority was a means of making sure that people read the work and circulated it. If it was in a good cause, such as the promulgation of the faith, or later of orthodox Christian doctrine, the end was seen to justify the means. Neil’s chapter gives a survey of forgery in the New Testament canon, in episcopal letter collections, and in other Christian texts in which forged letters were embedded, such as the acts of councils.

 

05.03.2020

GIKS-lezing door Guillaume de Meritens de Villeneuve (Université de Toulouse): Vérité et normativité dans les discours monétaires produits lors des guerres civiles romaines des années 49 à 31 av. J.-C.

 

28.04.2020

GIKS-lezing door Edith Hall (King's College, London): Classics & Class